Αλλαγές στα προγράμματα μαθητείας, αύξηση του αριθμού θέσεων μαθητευόμενων και αλλαγή στο μοντέλο σπουδών δευτεροβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης προβλέπει το Εθνικό Σχέδιο για τη Μαθητεία που βρίσκεται στα γραφεία των υπουργών Παιδείας και Εργασίας.
Το νέο σχέδιο για τη μαθητεία 2014 – 2020 διασφαλίζει κάθε χρόνο σε 30.000 νέους απόφοιτους τεχνικής εκπαίδευσης ότι θα βρίσκουν εργασία – μαθητεία σε επιχειρήσεις. Η μαθητεία θα είναι για τουλάχιστον ένα χρόνο, πάνω στο αντικείμενο που σπούδασαν, και με αμοιβή στο 70% του βασικού μισθού και ασφάλιση.
Βασική μέριμνα θα υπάρχει ώστε τα προγράμματα μαθητείας να δημιουργούν σοβαρές προοπτικές μόνιμης πρόσληψης, μέσω κινήτρων που θα παρασχεθούν στις επιχειρήσεις (π.χ. επιδότηση ποσοστού εργοδοτικών εισφορών) προκειμένου να απασχολήσουν περισσότερα χρόνια τους μαθητευόμενους, μέσω κανονικής πρόσληψης.
Στο υπό διαμόρφωση Εθνικό Σχέδιο για τη Μαθητεία των υπουργείων Παιδείας και Εργασίας, τις βασικές πτυχές του οποίου παρουσίασε ο υπουργός Παιδείας Κων. Αρβανιτόπουλος σε σχετική ημερίδα, προβλέπεται διπλή ανατροπή τόσο στο τοπίο της ανεργίας των νέων όσο και στον επαγγελματικό τους προσανατολισμό.
Σκοπός είναι όχι μόνο η επέκταση του θεσμού της μαθητείας ώστε να παρέχονται περισσότερες εγγυημένες θέσεις, αλλά επιπλέον αλλαγή του μοντέλου σπουδών στη δευτεροβάθμια και μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση. Βούληση της κυβέρνησης είναι να γίνουν τα επαγγελματικά και τεχνικά σχολεία πρώτη επιλογή των νέων, όπως συμβαίνει στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, όπου τα Γενικά Λύκεια συγκεντρώνουν αισθητά μικρότερο αριθμό μαθητών από τα Επαγγελματικά.
Αποτέλεσμα αυτής της ελληνικής στρέβλωσης είναι ότι σήμερα περίπου το 52% των ανέργων (ηλικίας 15-24 ετών) έχουν ολοκληρώσει τη γενική Μέση Εκπαίδευση, ενώ τουλάχιστον 20% εξ αυτών έχουν πτυχίο από κάποια ανώτερη τεχνική – επαγγελματική σχολή. Περίπου 10% των ανέργων έχουν ολοκληρώσει τη βασική εκπαίδευση ή δεν έχουν παρακολουθήσει το σχολείο- αυτοί οι νέοι είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικό αποκλεισμό.
Γι’ αυτό, το Εθνικό Σχέδιο για τη Μαθητεία 2014-2020 θα συμπεριλαμβάνει 30.000 νέους το έτος, από 5.000-6.000 που περιλάμβανε παλαιότερο ανάλογο πρόγραμμα, ενώ πρόσθετος στόχος – που θα επιτευχθεί και μέσω της αναβάθμισης των Επαγγελματικών Λυκείων, ΙΕΚ και Τεχνικών σχολών – είναι να αντιστραφεί υπέρ τους η αναλογία των σπουδαστών που τα επιλέγουν αντί του Γενικού Λυκείου.
Άλλο ένα βέλος στη φαρέτρα κατά της ανεργίας;
Θα καταφέρει η κυβέρνηση να ενισχύσει ουσιαστικά το θεσμό της μαθητείας και να την αναδείξει σε ένα πραγματικό εργαλείο αύξησης της απασχόλησης των νέων; Ή θα γίνει η μαθητεία άλλο ένα βέλος στη φαρέτρα κατά της ανεργίας των νέων, που θα χτυπήσει το στόχο περιφερειακά;
Οι αμφιβολίες μας είναι πολλές, καθώς για να λειτουργήσει ουσιαστικά ο θεσμός και να φέρει μακροχρόνια αποτελέσματα θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα εξής:
- Θα γίνονται επαρκείς έλεγχοι για τις περιπτώσεις εργοδοτών που απασχολούν εργαζομένους πλήρους απασχόλησης εν είδει μαθητείας;
- Θα «εκπαιδευτούν» οι εργοδότες στα οφέλη της μαθητείας, με σκοπό να ενδιαφερθούν και τελικά να δημιουργήσουν ικανό αριθμό θέσεων;
- Οι μικροί επιχειρηματίες θα είναι πρόθυμοι να αξιοποιήσουν τους νέους και μετά τη λήξη της μαθητείας, έστω και αν δεν επιχορηγούνται για αυτό;
- Μπορεί να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα και ορθή λειτουργία του θεσμού, στην περίπτωση που στερέψουν οι ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις;
- Ποια μέτρα θα ληφθούν ώστε ο θεσμός της μαθητείας να μην γίνει το όχημα για τη δημιουργία μιας στρατιάς φτωχά αμειβόμενων νέων που θα ζουν με 300 ευρώ το μήνα, και θα είναι διατεθειμένοι στη συνέχεια να εργαστούν με πλήρη απασχόληση, χωρίς διαπραγμάτευση για το μισθό τους;